Εκλογές Ισπανία: Ο θαυµαστής της Μέρκελ ζητεί λάιτ µνηµόνιο

Τι κι αν άλλοι χρησιµοποιούν τεχνοκράτες; Στην Ισπανία, όπου σήµερα διεξάγονται βουλευτικές εκλογές εν µέσω πρωτοφανούς κρίσης, τη «βρώµικη δουλειά» υποσχέθηκε να την κάνει ένας δεξιός πολιτικός, ο οποίος, πλην συγκλονιστικού απροόπτου, θα είναι αύριο ο νέος πρωθυπουργός. Ο Μαριάνο Ραχόι, υποψήφιος του Λαϊκού Κόµµατος (ΡΡ), φέρεται ότι πήγε ακόµη πιο µακριά. Σύµφωνα µε δηµοσιεύµατα, συναντήθηκε πρόσφατα δύο φορές µε την Ανγκελα Μέρκελ και την «παρακάλεσε γονατιστός» να µεσολαβήσει «για ένα δάνειο-σωσίβιο ύψους 100 δισ. ευρώ από το EFSF, αλλά χωρίς το ∆ΝΤ και σκληρή διεθνή επιτήρηση» – µε άλλα λόγια, για ένα λάιτ «µνηµόνιο α λα ισπανικά», όχι τόσο άτεγκτο όσο αυτό της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας. ∆ηλωµένος θαυµαστής της καγκελαρίου της Γερµανίας, ο 56χρονος Ραχόι φέρεται να της υποσχέθηκε ότι σε αντάλλαγµα θα κάνει περικοπές 30 δισ. ευρώ στις δηµόσιες δαπάνες και θα µειώσει τη φορολογία στις επιχειρήσεις. Τη διαβεβαίωσε επίσης ότι πιστεύει ακράδαντα – σχεδόν µεταφυσικά... – στους ισοσκελισµένους προϋπολογισµούς.

Οι Ισπανοί ψηφίζουν σήµερα σε συνθήκες καταθλιπτικά γνώριµες: µηδενική ανάπτυξη, ευρωπαϊκό ρεκόρ ανεργίας, υπέρογκο χρέος υπό την πίεση των αγορών και δύο µεγάλα κόµµατα που µάλλον δεν εµπνέουν πια κανέναν.

Αλλά είναι και τόσο µπουχτισµένοι µε την απερχόµενη σοσιαλιστική κυβέρνηση του Χοσέ Λουίς Ροντρίγκεθ Θαπατέρο που το µόνο ερώτηµα είναι το εύρος της νίκης του Ραχόι: οι δηµοσκοπήσεις τού δίνουν συντριπτικό προβάδισµα 14%-17%.

Η δουλειά που τον περιµένει από αύριο το πρωί είναι ίδια µε αυτήν που έχει να κάνει η τωρινή γενιά των ευρωπαίων ηγετών, είτε είναι ∆εξιοί είτε Σοσιαλιστές – η διαχείριση µιας κρίσης υπέρογκου χρέους, που απειλεί το µέλλον του κοινού νοµίσµατος και προκαλεί οργή και απελπισία σε ένα ταλαιπωρηµένο εκλογικό σώµα.

Ηδη, παραµονές των εκλογών, τα επιτόκια των ισπανικών οµολόγων µπήκαν στην επικίνδυνη περιοχή του 6+%, πιο κοντά στο κατώφλι του 7%, που όταν το ξεπέρασαν Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ελλάδα οδηγήθηκαν στο µνηµόνιο.

∆εν είναι λοιπόν περίεργο που ο Μαριάνο Ραχόι φέρεται ότι διαπραγµατεύθηκε, σε τουλάχιστον δύο συναντήσεις που είχε στη Γερµανία µε την Ανγκελα Μέρκελ, το ενδεχόµενο να λάβει η Ισπανία βοήθεια ύψους 100 δισ. ευρώ. ∆εσµεύθηκε να περικόψει τις δηµόσιες δαπάνες και να προωθήσει σηµαντικές µεταρρυθµίσεις στην αγορά εργασίας ώστε να αρχίσει να µειώνεται η ανεργία µετά το 2013. Φέρεται να είπε ότι δεν θέλει η βοήθεια να έχει τη µορφή πακέτου σωτηρίας, µε τρόικα, µνηµόνια, δόσεις, δανειακές συµβάσεις και επιτήρηση. Τα λεφτά θα µπορούσαν να εκταµιευθούν από το Ευρωπαϊκό Ταµείο Χρηµατοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), που έχει τη δικαιοδοσία να δώσει ένα τέτοιο δάνειο στην τέταρτη µεγαλύτερη οικονοµία της ευρωζώνης. Σύµφωνα µε δηµοσιεύµατα, δεσµεύθηκε επίσης να «πιάσει» τους αυστηρούς στόχους που θέτει η ΕΕ για τη µείωση του ελλείµµατος και υποσχέθηκε µεγάλες οικονοµικές µεταρρυθµίσεις. Οι αντίπαλοί του λένε ότι αυτό σηµαίνει περικοπές σε βασικές υπηρεσίες, στα επιδόµατα ανεργίας και περιστολή των δικαιωµάτων για τους εργαζοµένους.

Αλλά ο Ραχόι επιµένει ότι µπορεί να διατηρήσει προδιαγραφές για την υγεία, την παιδεία και τις συντάξεις και να οδηγήσει σε ανάκαµψη την οικονοµία, µέσω της µείωσης της φορολογίας στις επιχειρήσεις.

Φυσικά, έσπευσε πρώτα από όλα να στείλει µήνυµα εµπιστοσύνης στις αγορές. «Οφείλουµε να πούµε στους επενδυτές ότι θα έχουν την υποστήριξη της κυβέρνησης... Και εκτός Ισπανίας το µήνυµα είναι ότι είµαστε σοβαροί, ότι θα κάνουµε το σωστό και ότι θα µείνουµε στο ευρώ» είπε. O Ραχόι δεσµεύθηκε να παρουσιάσει αµέσως µετά την ανάληψη των καθηκόντων του σχέδιο οικονοµικών µέτρων. Το νοµοσχέδιο αυτό, ο λεγόµενος «χρυσούς κανών» δηµοσιονοµικής πειθαρχίας, τοποθετεί στο 0,4% το όριο του δοµικού ελλείµµατος από το 2020. Επικαλούµενο αξιόπιστες πηγές, το περιοδικό «El Economista» γράφει ότι τα µισά από τα 100 δισ. ευρώ του δανείου – αν ληφθεί – θα χρησιµοποιηθούν για να ξεφορτωθούν οι τράπεζες από τους ισολογισµούς τους τα τοξικά περιουσιακά στοιχεία. Οι ισπανικές τράπεζες δεν έχουν συνέλθει ακόµη από τη φούσκα των στεγαστικών δανείων, που έσκασε µε πάταγο το 2008, και δεν δανείζουν αρκετά.

Τα άλλα 50 δισ. θα πάνε στις αυτόνοµες περιοχές της Ισπανίας, που έχουν υψηλότερα χρέη από την κεντρική κυβέρνηση. Ο Ραχόι έχει πει ότι θα αρχίσει αµέσως συνοµιλίες µε τις 17 αυτόνοµες περιοχές, οι οποίες µπορούν να δανείζονται απευθείας από τις αγορές, και το έχουν κάνει κατά κόρον, µε στόχο την εισαγωγή πλαφόν στις δαπάνες και στο έλλειµµα. Η κακή οικονοµική κατάσταση των περιφερειών επιβαρύνει το δηµοσιονοµικό έλλειµµα της κυβέρνησης κατά 19%.

Θα δούµε, λοιπόν, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να παρεµβαίνει και στην ισπανική πολιτική; ∆εν είναι διόλου απίθανο, ιδίως αφότου η Γερµανία, η Γαλλία και η ΕΚΤ υπαγόρευσαν στον Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ηγέτη της τρίτης µεγαλύτερης οικονοµίας της Ευρώπης, τι έπρεπε να κάνει: να παραιτηθεί αµέσως υπέρ µιας κυβέρνησης τεχνοκρατών.

Αλλά φαίνεται ότι στην Ισπανία η ΕΚΤ θέλει να δει πρωθυπουργό µε αυτοδυναµία τον πολιτικό Ραχόι, «γιατί έτσι, νοµιµοποιηµένος στις κάλπες, θα µπορέσει να περάσει πιο µεγάλες µεταρρυθµίσεις πιο γρήγορα», όπως λένε κύκλοι στη Φραγκφούρτη.

«Αγανακτισµένοι»: «∆εν µας εκπροσωπούν τα κόµµατα εξουσίας»

Το Σοσιαλιστικό Κόμμα δεν μπόρεσε να κεφαλαιοποιήσει την αριστερή στροφή τμήματος της ισπανικής κοινωνίας

«Η ειρωνεία είναι ότι η ∆εξιά οδεύει προς µια ιστορική νίκη, µε αυτοδύναµη κυβέρνηση Ραχόι, σε µια εποχή όπου η σοσιαλιστική και κοινωνική πολιτική είναι πάλι στη µόδα, κυρίως λόγω του νεολαιίστικου κινήµατος των “Αγανακτισµένων”» λέει στο «Βήµα» ο Χουάν Λουίς Πανιάγουα Σότο, καθηγητής Πολιτικών Επιστηµών στο Πανεπιστήµιο Complutense της Μαδρίτης. Προβλέπει µάλιστα υψηλό ποσοστό αποχής ανάµεσα στους νέους «διότι το Σοσιαλιστικό Κόµµα δεν µπόρεσε να κεφαλαιοποιήσει την αριστερή στροφή τµήµατος της ισπανικής κοινωνίας». Πράγµατι, πολιτικοί και συνδικαλιστές του PSOE, αλλά και της ∆εξιάς, δεν ήταν καθόλου ευπρόσδεκτοι στους καταυλισµούς των indignados, όπως αυτός στην Πουέρτα ντελ Σολ στη Μαδρίτη.

Από την πλευρά τους, τα δύο µεγάλα κόµµατα θεωρούν τους διαδηλωτές «αφελείς ιδεαλιστές» στην καλύτερη περίπτωση και «εξτρεµιστές που απειλούν το σύστηµα» στη χειρότερη. «∆εν µας εκπροσωπούν!»: αυτό είναι το σύνθηµα των «Αγανακτισµένων» στις σηµερινές εκλογές και απευθύνεται στα δυο µεγάλα κόµµατα εξουσίας. Οπότε προκύπτει το ερώτηµα γιατί δεν ίδρυσαν δικό τους κόµµα. «Το σύστηµα είναι τόσο νοθευµένο υπέρ του δικοµµατισµού που δεν θα είχε κανένα νόηµα. Ρόλος µας είναι να δρούµε σαν οµάδα πίεσης» απαντά µιλώντας στον διεθνή Τύπο ο Κάρλος Παρέδες , από την οµάδα επικοινωνίας των «Αγανακτισµένων» στη Μαδρίτη. Και προσθέτει: «Οι πολιτικοί αποφασίζουν, όχι εµείς. Το κίνηµα δεν θα ήταν αναγκαίο αν οι πολιτικοί δεν είχαν αποφασίσει να κάνουν όλες αυτές τις περικοπές».

Φυσική θέση για τους «Αγανακτισµένους» είναι η υιοθέτηση µιας στάσης του τύπου «πανούκλα και στα δύο σπίτια σας», ίσως και η γενική αποχή από τις εκλογές, αλλά το τελευταίο ευνοεί τον δικοµµατισµό. Ετσι έχουν αρχίσει µια υπονοµευτική εκστρατεία παροτρύνοντας τον κόσµο να ψηφίσει µικρά κόµµατα. Εχουν φτιάξει και χάρτη που δείχνει ποια κόµµατα µπορούν να στηρίξουν οι οπαδοί σε κάθε περιφέρεια προκειµένου να κάνουν τη µεγαλύτερη ζηµιά στο ντουέτο Λαϊκού - Σοσιαλιστικού Κόµµατος.

Εµπνευσµένο από την αραβική άνοιξη, το ισπανικό κίνηµα διαµαρτυρίας ξεφύτρωσε, αυθορµήτως και φαινοµενικά από το πουθενά, πριν από έξι µήνες. Ονοµα και αίτηµά του ήταν ένα και το αυτό: «Πραγµατική ∆ηµοκρατία Τώρα!». Πρόσφατη δηµοσκόπηση έδειξε ότι µετά την οικονοµία και την ανεργία, οι Ισπανοί βλέπουν ως το µεγαλύτερο πρόβληµα τους πολιτικούς τους...

Οι Ισπανοί, ιδίως οι νέοι, βγήκαν στους δρόµους κατά δεκάδες χιλιάδες. Εκαναν πορείες, κατασκήνωσαν σε πλατείες και ενέπνευσαν άλλους, από το Παρίσι και την Αθήνα ως τη Νέα Υόρκη. «Η Ισπανία είχε να δει τέτοιον πολιτικό πυρετό από το τέλος της δικτατορίας του Φράνκο, πριν από 36 χρόνια» µας λέει ο καθηγητής Πανιάγουα Σότο.

ΜΑΡΙΑΝΟ ΡΑΧΟΙ

Ο «άρχοντας του διφορούµενου»

Ο πρώην ανώτερος δηµόσιος υπάλληλος Ραχόι έχει έναν ελαφρύ ψευδισµό και την τάση να φαίνεται βαρύς και ασήκωτος στην τηλεόραση. Αλλά όσοι τον ξέρουν λένε ότι δεν πρέπει να υποτιµούµε έναν ηγέτη µε «σιδηρά θέληση και πολιτικά νεύρα από ατσάλι». Θεωρείται «άρχοντας του διφορούµενου»: τον κατηγορούν ότι κρύβει τα σχέδιά του για σκληρότατη λιτότητα ώστε να µην τροµάξει τους ψηφοφόρους. Ηταν τόσο αδιαµφισβήτητο φαβορί εδώ και µήνες, που το ΡΡ δεν έκανε τον κόπο να συντάξει νέο κυβερνητικό πρόγραµµα, µε τον ισχυρισµό ότι δεν θέλει να δώσει υποσχέσεις που δεν θα µπορέσει να τηρήσει (sic). Πρώην υπουργός στις κυβερνήσεις Αθνάρ, έχει χάσει δύο γενικές εκλογές αλλά επιβίωσε. Μάλλον πραγµατιστής παρά ιδεολόγος, περίµενε υποµονετικά τον Θαπατέρο να θάψει τους Σοσιαλιστές από µόνος του.

ΑΛΦΡΕΝΤΟ ΠΕΡΕΘ ΡΟΥΜΠΑΛΚΑΜΠΑ

Ο άτυχος καθηγητής Χηµείας

Υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση Θαπατέρο, ηγείται του PSOE σε µια µάχη που φαινόταν χαµένη από την αρχή. Ρήτορας και πρώην αθλητής, ο 59χρονος πρώην καθηγητής Χηµείας ασχολείται µε την πολιτική εδώ και 30 χρόνια. Στα 40 του ήταν βασικό στέλεχος της κυβέρνησης του Φελίπε Γκονζάλες. Επί Θαπατέρο ανέλαβε ένα δύσκολο έργο, τις διαπραγµατεύσεις µε τους βάσκους αυτονοµιστές της ΕΤΑ. Θεωρήθηκε επιτυχηµένος εκεί αλλά δεν είναι χαρισµατικός και είναι οπωσδήποτε άτυχος, αφού εκπροσωπεί µια εξαντληµένη και απαξιωµένη σοσιαλιστική κυβέρνηση. «Ελπίζω να κερδίσω την ψήφο των αναποφάσιστων» δήλωσε, για να µη φανεί ηττοπαθής. Αλλά όπως του απάντησε ειρωνικά η δεξιά εφηµερίδα «El Mundo», «µε πέντε εκατοµµύρια ανέργους, οι αναποφάσιστοι έχουν ήδη µεταναστεύσει στη Γερµανία ή µαζεύουν ελιές για να βγάλουν το µεροκάµατο...».

«Ευχή µου είναι να αποφύγουµε τη βία...»

Θα μπορέσει ο Ραχόι να εφαρμόσει την άγρια λιτότητα που απαιτεί η ΕΕ;

«Κανείς δεν µπορεί να το πει µε βεβαιότητα σήµερα, αλλά θα το µάθουµε όλοι πολύ σύντοµα. Πρέπει πρώτα να δούµε πώς θα αντιδράσουν τα συνδικάτα και το πολιτικό κατεστηµένο στις µεταρρυθµίσεις. Ελπίδα και ευχή µου είναι να αποφύγουµε τη βία και να υπάρξει ενότητα στην κοινωνία. Από την άλλη πλευρά, είναι βέβαιο ότι µια κοινωνία που έγινε πλούσια τόσο πολύ γρήγορα, δύσκολα θα δεχθεί αµαχητί περικοπές, ανέχεια, απολύσεις και µόνιµη ανεργία... Αλλά η σκληρή πραγµατικότητα είναι ότι τώρα γινόµαστε όλο και πιο φτωχοί ακόµη πιο γρήγορα, και ότι δεν θα ξανακερδίσουµε το επίπεδο της ζωής που είχαµε πριν από την κρίση, χωρίς πολύ οδυνηρές αλλαγές».

Είναι λύση η προσφυγή στο ταμείο EFSF;

«Μετά την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, την Ελλάδα και την Ιταλία, η Ισπανία έχει γίνει το επόµενο θύµα της κερδοσκοπίας. Ηδη το επιτόκιο του δανεισµού µας φτάνει σε δυσθεώρητα ύψη, την ώρα που η κρίση χρέους απειλεί την ίδια την ύπαρξη του ευρώ. ∆εν λέω ότι δεν θα χρειαστούµε οικονοµική βοήθεια, αλλά πακέτο σωτηρίας σαν αυτό της Ελλάδας δεν θα ήταν λύση για εµάς. Η ισπανική οικονοµία είναι πολύ µεγάλη για να διασωθεί µε αυτόν τον τρόπο. Θα χρειάζονταν περί τα 400 δισ. ευρώ και το EFSF απλώς δεν έχει τόσα χρήµατα. Χρειάζονται ριζικές µεταρρυθµίσεις παντού».

Ποια ήταν τα λάθη του Θαπατέρο;

«Αρνήθηκε πεισµατικά ότι η Ισπανία ήταν ευάλωτη στην κρίση χρέους της ευρωζώνης.

Υπερτίµησε σε τεράστιο βαθµό τις δυνάµεις της οικονοµίας µας και δεν έκανε µεταρρυθµίσεις όσο υπήρχε καιρός, ήδη από το 2008. Επιπλέον, κατηγορούσε όσους αµφισβητούσαν τις απόψεις του ότι υπονοµεύουν την εικόνα της Ισπανίας διεθνώς και δεν είναι πατριώτες.

Μετά, υπό την ασφυκτική πίεση της ΕΕ, των ΗΠΑ και διεθνών θεσµών, επέβαλε αντιδηµοφιλή µέτρα: αύξησε τα όρια συνταξιοδότησης, πάγωσε µισθούς και συντάξεις στο ∆ηµόσιο, τροποποίησε το Σύνταγµα για να αναγκάσει µελλοντικές κυβερνήσεις να διατηρήσουν τα ελλείµµατα σε πολύ χαµηλά επίπεδα. Ολα αυτά αποδείχθηκαν πολύ λίγα και τα έκανε πολύ αργά». 

πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ